Geçtiğimiz hafta sonu Mustafa Kemal Üniversitesi Atatürk Konferans Salonu ‘HATAY’ın İhyası Buluşması gerçekleşti. İnsanların sorularına cevap aradığı toplantıda, kafalar daha da karıştı sorular yanıt bulamadı. Hatay’ın yeniden tarihi ile inşasının planlanmasından çok kişilerin mülkiyet sorununa arar bir noktada olması Hatay severleri kızdırdı. Yaklaşık 2,5 saat süren toplantıda HATAY’ın genel planının açıklanmaması gerilime neden oldu. Hatay Büyükşehir Belediyesinin eş zamanda İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile ayrı bir plan hazırlıyor olmasının yarattığı kafa karışıklığı toplantıda gündem oldu. ‘HBB bu planı onaylamaz ise bu proje havada mı kalacak’ sorusu da gerçeği gözler önüne serdi. Vatandaş, siyasiler ve devlet arasında mı kalacak ilerleyen zaman bunu da gösterecek!

Toplantıda bilgilendirmeyi Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Vedad Gürgen’in yardımcısı Gedaş Genel Müdürü Ahmet Oğulbalı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürü İsmail Ceylan, Türkiye Tasarım Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kalyoncu, Keym Kentsel Yenileme Merkezi Kurucu Ortağı Cem Yılmaz ve Tasarım Gurubu Mimarlarından Ömer Selçuk Baz gerçekleştirdi.

Depremzedeler yeraltının mutlak sessizliğinde kendi nabızlarını dinlerken ama son nefesini verenlerin bir tabutu bile olmazken daha, birçok insan böylesine ölümün başa çıkması zor yasıyla ezilirken ve cesetlere cenaze denemezken daha, depremin on dördüncü günü, “Mart ayında 199 bin 739 konutuninşasına başlıyoruz,” dendi, “Antakya’yı, Arsuz’u, Samandağ’ı İskenderun’u sıfırdan inşa edeceğiz.Asgari bize bir yıl müsaade edin. Hatay’ı tüm renkleriyle yeniden ihya edeceğiz” dendi. Peki İhya’nın kelime anlamı neydi?

İhya Arapça, “diriltme”, “yeniden canlandırma” manasına geliyor. Siyasetçiler, şehirlerin ihyasından, ölüyü diriltmekten bahsediyor ama hiçbir yetkili ölümle yüzleşmiyor. Kimse ölümü kabul etmediği gibi, yas-a da müsaade etmiyor. Neden mi? Ölümle yüzleşmek, hesap vermeyi de beraberinde getirir çünkü.

Deprem bize ders olmadı!

Buluşmada mülk sahipleri yanı sıra, Tarihi şehrin aslına uygun yeniden inşa etme sürecinin çatı kurumu olan Türkiye Tasarım Vakfı, projede gönüllü çalışarak, kentsel tasarım ve planlama çalışmaları KEYM (Kentsel Yenileme Merkezi) ve DB Architects iş birliği, ulusal ve uluslararası uzmanları katıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın inisiyatifiyle, ulusal ve uluslararası alanda tarihçilerden, arkeologlardan, yer bilimcilerden, şehir plancılarından ve mimarlardan oluşan bir çalışma grubuna liderlik eden Türkiye Tasarım Vakfı, koruma planları ile tarihi şehri aslına uygun şekilde ihya süreçlerinde çalışacaklarını anlata dursun, Hatay’ın merkez Antakya ilçesi için hazırlanan örnek İmar Planı hakkında da bilgi verildi.

Problem Büyük

Bir birinden kıymetli konukların katılım gösterdiği buluşmada, Türkiye Tasarım Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kalyoncu, “Bir işi iyi yapmakla vasata teslim olmak arasında ince bir çizgi vardır. Herkesi dinlemek ve anlamak istiyoruz. Şehirdeki problem o kadar büyük ki kimse tek başına bunu yapamaz. Bu süreçte iş birliğinin taşıdığı önem büyük. Niyetimiz yerelden beslenerek dünya ölçeğine giden bir işbirliği ortamı oluşturmak. Birlikte hayal edeceğiz. En iyilerin bir araya gelmesiyle süreci tamamlayacağız. Yetenek ve imkânlarımızı Hatay için seferber ettik. Burada yapacak çok şey var. Daha önce yapılan hataları yapmadan, yeniyi hayal etmeliyiz.

Asrın felaketi olarak tanımlanan 6 Şubat depreminden ağır bir yıkıma uğrayan medeniyetler şehri Hatay’ın yeniden ihyası için tasarım ve planlama süreçlerini üstlendik. Biz bugün buraya kendimizi anlatmaktan çok sizi dinlemek sorularınıza yanıt vermek için geldik” dedi.

Vatandaş sordukça film koptu

Vatandaşların Antakya için çizilen örnek planda ev ve işyerleri durumu sorusunu yanıtlayan Ekip, ‘herkes kendi anahtarını yeniden eline alacak’ dedi.

Ev ve işyeri aynı noktada mı olacak sorusuna, bazı alanlardan çekilmeler yapılacağı bu nedenle ev veya işyeri noktalarının değişeceği belirtildi.

Toplantı vatandaşın mal mülk durumunun konuşulduğu alana döndü

Toplantının az duyurulması, MKÜ Şehir Ve Bölge Planlama Bölümü toplantılara davet edilmemesi, Üniversitede dirsek çürüterek okunan alanına bugün mülkiyet sorununu çözen birim gibi görünmesinden, şehrin ruhunun, kültürünün plana dahil edilmemesinden duyulan rahatsızlık dile gelirken, toplantıya ev sahipliği yapan katılımcılar, birçok toplantıda rektörün katılım gösterdiğini beyan ederek soruyu yönelten MKÜ Şehir Ve Bölge Planlama Bölümü hocalarından Zehra Güngördü ile iletişime geçileceği sonraki toplantılara davet edilerek görüş alınacağı belirtildi.

Katılımcılar arasında bulunan ilçemiz Mimarlarından Gizem Cabaroğulları da sorularını yöneltti.

Cabaroğulları’nın soruları şöyle, “çok ideal bir kent planı anlattınız bir kısım için. Bu ideal kent planını vatandaşın sahiplenmesi için stratejiniz nedir? İki şey yaşayabiliriz burada ya bunlar kağıt üzerinde kalır uygulanamaz, yada vatandaş sahiplenmez ise doğru kullanılamaz. Sabır dediniz talep edemeyiz isteyemeyiz dediniz, vatandaşın sabırlı olması için geçici barınma alanları daha yaşanabilir tasarlanabilir mi? Çünkü çok uzun vadeli bir süreç olacak bu. Türkiye Tasarım Vakfı sadece master planı mı hazırlıyor? Yoksa yapıları da mı tasarlıyor? Bu yapıları hükümetimiz mi yapacak yoksa vatandaş sizin hazırladığınız projeyi kendi bütçesi ile mi uygulayacak? Bütün plan ile bu alandaki planın ilişkisini ne zaman paylaşacaksınız?” 

Cabaroğulları’na cevaben söz alan Türkiye Tasarım Vakfı başkanı Mehmet Kalyoncu, “Antakya merkez, Hassa, Samandağ, İskenderun, Kırıkhan ilçe merkezlerinin tasarımını biz üstlendik. Bunların yapımı devletimiz tarafından üstlenildi ki, burada da şöyle bir strateji var. Şehirler merkezden büyüyerek çeperlere doğru yayılıyor. Burada sanki, ilk defa şehir kuruyormuşçasına ilk yapılanlar doğru olursa sonrasında da gelenler onu takip edecek. O yüzden devletimiz bunu riske etmek istemedi.

Bu şehrin bunca acıdan sonra geleceğinin daha da nitelikli olması adına buranın tasarımını devletimiz adını tasarımını sürdürme görevini aldık. Halkın katılımına gelince burada sizin önerileriniz çok önemli. Yerel bir ofisi kurmak bizim için mühim bir adımdı. O adımı önümüzdeki süreçlerde ne kadar çok bir araya gelirsek o kadar insanlar kendilerini iyi hissederler” dedi.

Yılmaz ise bu süreçte Hatay Mimarlar odasının kendileriyle birlikte hareket ettiğini belirten ifadesi üzerine tekrar söz alan Cabaroğulları, “sizin verdiğiniz cevaplara göre Türkiye Tasarım Vakfı Hükümetimizin TOKİ hizmetini mi yapıyor? Bir kentin bütününü planlamadan nasıl bir parçayı planlıyorsunuz. Bu toplantı genç bir mimar için hayal kırıklığı. Bireysel olarak, oluşan bu perspektifte bu projenin bir parçası olamam. Mimarlar odası nasıl sizinle olacak merak ediyorum” dedi.

Vakıf Başkanı Kalyoncu’nun ‘Yerimizde olsanız ne yaparsınız’ sorusuna istinaden Cabaroğulları, “konteyner kentleri gezer vatandaşla yaşar o şekilde tasarım kararı alırdım. Depremkonduların çoğalmasının önüne geçmek için çaba harcardım. Afet bölgesindeki geçici yapılaşmanın daha sağlıklı yaşam koşullarında olmasını sağlayarak, vatandaşın hazırlanan master planını sahiplenmesini sağlardım.  Yapılan bütün çalışmaları açık kaynak paylaşırdım. Bütün kenti planladıktan sonra merkezi planlardım” dedi.

Vatandaşla dalga mı geçiliyor! Vatandaş kime uyacak?

İş Adamı Ayhan Kara da, Hatay’ın kaderinin konuşulduğu toplantıda sürekli zaman kısıtlılığından bahsedilmesinin rahatsızlık verdiğini ifade etti. Kara, HBB’nin İBB ile başka bir plan çizdiğine de dikkat çekerek, Vatandaşın hangi plan üzerinden hareket edeceğini sordu. İmzalanmamış protokolü de soran Kara, protokol imzalanmaz ise bütün bu plan, bu çalışmalar boşa mı çıkacak? Hangi plan uygulanacak ya da belediye imzaya mı zorlanacak?” dedi.

Zaman kısıtlamasının söz konusu olmadığının, bugün için planlanan sürenin bu olduğunun belirtildiği toplantıda vatandaşlardan biri, “bu plan uygulanacak. Allah razı olsun bizi aydınlattınız. Siz biraz daha yol alın, biz biraz daha bekleyelim. Kısa vadede anahtarımız kadar birer anahtar teslim alacağımızı öğrendik bu bize şimdilik yeter” dedikten sonra toplantı sona erdi.

Haber – Foto: Ümit Dadük Sağaltıcı