Samandağ Ekoloji Grubu Sözcüsü Mevlüd Oruç, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum‘un 26 Ekim 2025 tarihli Pazar yazısını baz alarak anadil, eğitim ve yerel yönetim konularındaki tartışmayı sürdürdü.

Tartışmanın Odağı: Anadilde Eğitim ve Mevcut Uygulamalar

Oruç, Uçum’un yazısında geçen, Türkiye’nin birlik dilinin Türkçe olması yönündeki tespitine katıldığını, “Ortak dil, ortak ülke, vatan, ortak bayrak, ortak sınır, ortak devlet vb ortak değerlere itiraz yoktur” diyerek vurguladı.

Ancak, Sayın Uçum’un farklı dil ve lehçelerin özel öğretim kurumlarında (özel kurslarda) ve “Yaşayan Diller ve Lehçeler” dersleri ile gelecek kuşaklara aktarıldığı ve bu uygulamaların çözüm olarak işaret edildiği yönündeki ifadelerine sert eleştiriler getirdi.

“Mevcut kısır uygulamaları çözüm olarak işaret ediyorsa ‘Dağ Fare Doğuracak’ maalesef.”

Oruç’a göre, bu uygulamalar Türkiye’de binlerce yıldır yaşayan dillerin ve lehçelerin “bitkisel hayatta ve ölmekte” olduğunu gösteriyor ve Türkiye’nin bir “diller ve lehçeler mezarlığı haline” geldiğini ileri sürüyor. Arapça, Kürtçe gibi anadillerin eğitiminin özel kurumlara havale edilemeyeceğini ve seçmeli derslerin çözüm olamayacağını belirtiyor.

“Anadillerimize Düşmanca Karşıtlık” ve Uygulama Sorunları

Mevlüd Oruç, asıl sorunun anadillere karşı onyıllardır süren “düşmanca karşıtlık” olduğunu iddia etti. Özellikle seçmeli Yaşayan Diller ve Lehçeler derslerinin uygulanmasındaki aksaklıklara dikkat çekti:

• Keyfiyet: Anadilde eğitim hakkına ilişkin yetkinin atanmış mülki amirlerin ve okul idarelerinin keyfiyetine bırakılması.
• “Zorunlu Seçmeli” Trajedisi: Okul yönetimlerinin öğrencilere dayattığı “Zorunlu Seçmeli Fix Menü Dersler” uygulaması nedeniyle Arapça dersi hakkının gasp edilmesi.
• Görmezden Gelme: Arapça dersini tercih eden öğrencilerin taleplerinin görmezden gelinmesi, değiştirilmesi veya reddedilmesi sonucu yeterli öğrenci sayısına ulaşılamaması.

Oruç, bu uygulamaların altında yatan asıl nedenin, on yıllarca süren asimilasyon politikalarının devlet bürokrasisinde ve eğitim koridorlarında yarattığı “önyargıları, yok saymayı, aşağılamayı, ırkçılığı, ayrımcılığı” içeren büyük bir zehirlenme olduğunu ifade etti.

Çözüm Önerisi: Yetkinin Yerel Yönetimlere Devri

Mevlüd Oruç, anadil sorununa çözümün yerelde aranması gerektiğini savunuyor. Merkeziyetçi “Ankara’dan bekleme ve dikte etme paradigmasını” terk etme çağrısı yapıyor.

Temel çözüm önerileri şunlardır:

• Yerel İdarelere Yetki: Yerel diller ve lehçeler ile anadille ilgili karar ve uygulamaların seçilmiş yerel idarelere (muhtar, belediye başkanı ve belediye meclisi) bırakılması.
• Yerel Yönetimlere Bütçe: Anadil dersi öğretmenlerini istihdam etme, maaş ve ders materyallerini sağlama gibi işler için belediyelere ayrı bütçeler ve birimler tahsis edilmesi.
• Zorunlu Üç Dil Eğitimi: İlk, ortaokul ve liselerde her öğrenci için üç dilin zorunlu olması:
  • Ortak Dilimiz Türkçe
  • Yabancı Dilimiz İngilizce
  • Yerel Diller, Lehçeler ve Anadiller (Arapça, Kürtçe vb.)

Sonuç olarak, Samandağ Ekoloji Grubu Sözcüsü, Anadilimiz Arapçanın okuma, yazma ve konuşma eğitiminin kendi okullarında 1. sınıftan 12. sınıfa kadar kesintisiz verilmesini talep ediyor. Anadilin temel bir vatandaşlık hakkı olduğunu belirterek, her yıl tekrar eden bürokratik engellerle ve “ikna” süreçleriyle uğraşmak istemediklerini vurguluyor.

Ümit Dadük Sağaltıcı