Dün Bölgemizde yaşayan Arap alevi vatandaşlarımız ile birlikte Hristiyan vatandaşlarımızın ortak kutladığı bir bayram. Bayram dün ilçemizde büyük bir heyecan ve sevinçle karşılandı. Kültürümüzün bir parçası olan Kıddes’i gelecek kuşaklara aktarmak en büyük vazifemiz.

Ben de, kendilerini ‘Biz Antakyalı Ortodokslar, Antakyalı Rum Ortodokslar, Arapça konuşan Rum Ortodokslar, Arap Ortodokslar, Arap Dilli Doğu Ortodoksları, Nasrani, Mesihi gibi farklı isimler ile anılan, adı tam olarak konamamış bir toplumun mirasçıları olarak bir araya gelmiş birkaç kişiyiz’şeklinde tanıtan Nehna imzalı ‘Kıddes’in Anlamı’ yazıyı siz değerli okurlarımızla paylaşmak istedim.

Nehna diyor ki;

Kıddes, Hıristiyanlar ve Nusayriler için en genel ve ortak anlamıyla İsa’nın Aziz Yahya tarafından Ürdün Nehri’nde su ve yağ ile takdis edilmesinin kutlandığı bayram. Kıddes’in Nusayriler için bir başka anlamı ise 14 Ocak’ın dünyanın yaratılış günü olması. Nusayriler o günü yılbaşı olarak kutlar, Ras el Seni derler. O gün, Firavun zulmü sona ermiş ve Hz. Musa’nın devri başlamıştır.

Bu inanca göre, 14 Ocak’tan 5 gün sonra da insan yaratılmıştır ve Allah insanı kutsamıştır, o gün 19 Ocak’tır.Ayrıca bugün İsa’nın Ürdün Nehri’nde takdisinden sonra ettiği duaya reyhan ve zeytin ağaçları, kuşlar, toprak, bütün tabiat ona ibadette eşlik etmiştir. Bu yüzden Nusayriler zeytin ve reyhan ağaçlarını kutsal sayar. Çocuklar doğduktan sonra bir nevi vaftiz gibi, önce tuzlanır, sonra zeytin ve reyhan yapraklarıyla dolu suya, zeytinyağı koyup yıkanır. Bu takdisle çocukların kokmayacağına da inanılır. Buna “reyhanlama” denir.

Anneannemin geçmiş ritüellerdenhatrında kalanlara göre, Kıddes arifesi, geceden bir tas suya reyhan ve zeytin yaprakları konur, o su dışarıda bekletilir. Gece sabaha karşı evden çıkılır, komşular, akrabalarla birlikte İsa’nın Ürdün Nehri’nde vaftiz olduğu gibi Nusayriler de üzerlerine beyaz kıyafetlerle ırmağa girer, ırmakta yıkanır. Ağaçların dallarına toprak kütleleri konur, toprak gibi verici olsun, bol bol meyve versin diye. Gözlere güvercin tüyüyle defne yağından yapılan Antakya’ya özgü sürme çekilir. Sonra kadınlı erkekli toplanılır, bir gün öncesinde kesilen kurban etinden ve dövme buğdayla yapımı bir gün süren hırisi adında çorba yapılır. Sabahında namaz düzenlenir. Aziz Yahya ve Hz. İsa için dua edilir. Ziyaretler tek tek dolaşılır. Bekletilmiş su mukaddes sayılır, o suyla hastalar öncelikli olmak üzere herkes tekrar yıkanır veya başlarının tepesi mesh edilir, saçlar yıkanır. Toplanan zeytin ve reyhan dallarını evlere asılır.

Kıddes gününde coşkulu olmamın bir sebebi, yapımından sofraya konulana kadar sabırsızlıkla beklediğim yemekleridir. Leyl el Miled (Doğum Gecesi/Noel), Ras el Seni (Yılbaşı), Kıddes, Sabatağş (On Yedi/Nevruz), İrtifeğYisa (İsa’nın Yükselişi/Paskalya), tüm bu bayramlarda ortak yemekler yapılır. Lebney (yoğurt çorbası), heyrucet (bulgur köftesi), kıbbeh (içli köfte), hırisi (keşkek), bu yemekler sadece özel günlerde ve bayramlarda yapılır. Her bayrama özgü farklı yemekler de vardır. Mamul (hurmalı kurabiye) için Leyl el Miled’i, kelle yemek için tüm yıl Ras el Seni’yi, işmum çöreği (baharatlı çörek) ve hıbz-i Kıddes (Kıddes ekmeği) yemek için Kıddes ve İrtifeğYisa’yı (Paskalya), mileytut tatlısı için Sabatağş’ı bekleriz.

Bazılarınızın şaşıracağı gibi, bu günler biz Nusayrilerde de kutsaldır. Kutsal olmasının kökeni hakkında birçok farklı görüş var. Ama benim bildiğim, aileden aktarılan, bizde İsa’nın mukaddes sayılmasındandır, Musa da mukaddestir. Bizde bütün peygamberler kutsaldır. Teyit etmek için yanı başımda duran anneanneme sesleniyorum, bir kez daha soruyorum. Şöyle diyor: “Daha önce, Tarsus’ta Hıristiyan nüfus fazlayken, Hıristiyan komşularımızla birlikte ırmaklara giderdik, şimdi kalmadı tabii bu gelenek, belki yalnızca Samandağ’da, İskenderun’da.”

Haber – Foto: Ümit Dadük Sağaltıcı