Aile Danışmanı – Evlilik ve İlişki Terapisti aynı zamanda Cinsel Terapi Uzmanı KOZA Alile Danışmanlık Merkezi kurucusu Selda FIRINCIOĞULLARI, Toksik İlişkiler Ve Psikolojik Etkileri üzerine gazetemize konuştu.

Her ilişkinin kendine has dinamikleri olduğu kadar sorunları da oluyor biliyorsun ki. Ancak toksik bir ilişkide olmak… Gerçekten Allah düşmanımın başına vermesin dedirten bir durum. Saatlerce süren kavgalar, pasif agresif davranışlar ve saç baş yoldurmalık cümleler. Eğer toksik bir ilişkide olup olmadığını merak ediyorsan bu yazıyı muhakkak okumalısın!

Aile Danışmanı – Evlilik ve İlişki Terapisti aynı zamanda Cinsel Terapi Uzmanı KOZA Alile Danışmanlık Merkezi kurucusu Selda FIRINCIOĞULLARI,toksik ilişkiler üzerine bakın ne diyor; “Dünya üzerindeki milyarları aşan insan topluluğu, sosyal olarak birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Elbette bu durum, kişilerin çocukluktan başlayarak kısa ya da uzun süreli birbirleriyle bağ kurma isteklerini de beraberinde getirir. İnsanların sosyal olarak kurdukları bağ dolayısıyla geliştirdiği iletişim, insanlar arasındaki ilişkiyi anlatan kısa bir özettir. Bu kapsamda yaşanan bazı ilişkiler kişiye çok iyi gelir ve kişinin hayatına çok fazla olumlu etkisi olur. Bazı ilişkiler ise kişi için oldukça yıpratıcıdır. Kişiye zarar veren, çok fazla yıkıcı etkisi olan, kişinin kendini hiç iyi hissetmediği, buna rağmen de asla vazgeçemediği tabiri caizse kişiyi zehirleyen ilişkilere toksik ilişki adını veririz.

Toksik ilişkilerde sıklıkla iğneleyici, zarar verici, yıkıcı, kısıtlamaların yer aldığı davranışlardan bir döngü oluşur. Bu döngünün içinde kendimizi yorgun, değersiz, tükenmiş, öfkeli hissedebiliriz. İnsanların dinamik, değişim gösteren, belirli ilkeleri olan varlıklar olduğundan yola çıkılacak olursa yakın ilişkiler içinde anlaşmazlık, çatışma gayet olağandır. Fakat çatışmaların nasıl çözüm bulduğu, sonlandıktan sonra bireylerin nasıl hissettiği çoğu zaman çatışmanın kendisinden daha önemlidir. Sağlıklı ilişkilerin aksine toksik ilişkilerde yaşanan çatışmaların çözümü noktasında işlevsel olmayan davranışlar görülebilir.

Bu davranışlar; Cezalandırma, Aşağılama, Pasif-agresif tutum, Saldırgan tutum, Kaçınma davranışları, Yapıcı olmayan eleştirel yaklaşım, Şiddet içeren davranışlar olarak örneklendirilebilir. İlişki içinde saldırgan bir biçimde eleştirilmek insanların savunmacı bir tutumda olmasına ve ilişkilerin başarılı bir şekilde devam etmesi ya da sonlanmasının da imkânsız hale gelmesine sebep olabilir. Yapılan araştırmalar bu tarz tutumların sıklıkla yer aldığı toksik ilişkilerin bireyleri olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir (Özel Doğan &Piyal, 2017).

Bu da bireylerde; Depresif ruh hali, Yoğun kaygı, Öz bakımda düşüş, Olumsuz baş etme mekanizmaları geliştirme, Agresifleşme, Akademik başarıda düşüş, Utanma, saklanma davranışları gibi psikolojik etkilere sebep olabilir.

Bize zarar verdiğini bildiğimiz bir ilişkiye neden devam ederiz?

Herkesin ilişki dinamikleri birbirinden farklıdır ancak; toksik ilişkiye maruz kalan kişilerde bazı düşünce kalıpları, toksik ilişki bağımlılığını beraberinde getirir.

Kişi toksik ilişkisini bitirmeye yaklaştığında, ilişkisinde harcadığı emeğin ve geçen zamanın boşa gideceği gibi yanlış bir düşünce mantığına sahip olabilir. Acaba hala düzelir mi? Ben ne yaparsam bu ilişkiyi kurtarırım? Gibi düşünceler içerisinde çıkış noktası arayabilir.

Diğer bir yaygın düşünce kalıbı; ‘’kimseyle bir daha bu kadar yakın olamam‘’ , ‘’kimse beni onun kadar sevemez.‘’ Gibi düşüncelerdir. Burada partnerin yıldırma politikaları ile kişi, özgüven sorunları yaşayabilir ve bu düşüncelere tutunarak hala partnerinin davranışlarında sevgi kırıntısı aramaya yönelebilir.

Kişinin partnerinden ayrılamamasındaki bir diğer neden; sorun olmadığını ve kişinin olayları kendisinin bu kadar büyüttüğünü düşünmesidir. Bu düşünce yaygın olarak, kendi istek ve ihtiyaçlarının bilincinde olmayan kişilerde görülmektedir. Özellikle kişinin çocukluk döneminde ebeveynleri tarafından ihtiyaçları, hisleri, duyguları reddedilmiş veya anlaşılamamışsa, çocuk ihtiyaçlarının veya duygularının doğru olmadığını zannederek büyür. Yetişkinlikte ise ‘’böyle hissediyorum ama hissetmemem lazım, böyle hissediyorum ama kesin abartıyorumdur.’’ Şeklinde suçu kendisinde arama durumu söz konusu olabilir.

Diğer bir sebep ise; mahalle baskısıdır. Boşanmış olmak, arkadaş veya akrabalarla küs olmak toplum tarafından olumlu karşılanmaz. Eğer kişi, böyle bir fikre sahipse, etraftan olumsuz tepkiler almamak için ilişkisine devam etmek zorunda kalabilir. Başkalarının düşüncelerine odaklı areket ediyor olmak, çok sık karşılaşılan diğer bir ayrılamama durumudur.

Diğer yaygın bir sebep ise; ilişki kiminle olursa olsun, ayrılık sonrası bir yas dönemi gerçekleşir. Kişi bu acıyı göze alamadığı için ilişkisine son vermeyi erteleyebilir veya bu ilişkiye devam etmeye çalışabilir.

Bazen de vicdani olarak aşırı hassas davranılır. ‘’Şimdi bende gidersem ne yapacak? Bir tek bana tutunuyor, O’na yardımcı olabilirim, O’nu değiştirebilirim, geçtiğimiz 10 yılı değiştiremedim ama 11. Yılı değiştirebilirim’’ gibi düşünceler içerisine girilebilir

Toksik ilişkiler içinde kendimizi nasıl koruyabiliriz?

İçinde bulunduğumuz ilişkilere baktığımız zaman tüm bu dinamikler ilişkimizin ne şekilde seyrettiğini bize gösterebilir. Sürecimizin farkında olmak bu noktada çok önemlidir. Toksik ilişkilerin bireylerde yarattığı olumsuz etkiler var olduğu gibi bu etkilere karşı kendimizi korumanın ve bu yönde adımlar atmanın da mümkün olduğu söylenebilir. Bu adımlar;

Hayır diyebilmek,

Sınırlarımızı oluşturmak ve sınırlara saygı göstermek,

Destek almak,

Toksik davranışlara karşı sessiz kalmamak,

İhtiyaçlarımızın farkına varmak ve dile getirebilmek,

Kendimize iyi bakmak ve buna yönelik öz bakım aktivitelerini uygulamak.”

Haber – Foto: Ümit Dadük Sağaltıcı